Kansız Devrim: Karanfil Devrimi (Türkçe)

Tarihsel Köşe

İnsanlığın gördüğü ilk büyük dünya savaşı olan I.Dünya Savaşı, özellikle Avrupa’da Hitler’in Almanya’sı, Mussolini’nin İtalya’sı gibi totaliter rejimlerin doğmasına neden oldu. Bunlardan biri de kamuoyu tarafından fazla bilinmese de Salazar’ın “l’Estodo Novo” yani “Yeni Devlet” dediği Portekizdi. 

 I.Dünya Savaşı’nın izleri yeni yeni silinmeye başlanmışken, 1926’da Portekiz’de bir darbe yaşandı. Darbe muhafazakârları hükümet yapmıştı. Antonio de Olivieira Salazar, 1932 yılında muhafazakâr partinin başına geçti. Böylece Mussolini hayranı bu adamın 36 yıl sürecek diktası başlamış oluyordu…  II. Dünya Savaşı zamanı geldiğinde Antisemit olmasa da sempati duyduğu Nazilerin yanında savaşa girmek istese de ülkesinin gerek ekonomik, gerek askeri durumu buna engel oluyordu. Savaşa girmedi. Ama savaşa girmese dahi savaş ortamından dolayı alt üst olan ekonomi, Portekiz’i de etkiledi. Savaş bitene kadar Hitler Almanya’sından yardım almaya devam etti. 1961’de Angola’da, 1964’te Gine ve Mozambik’te başlayan bağımsızlık mücadeleleri rejimini çok yıprattı. 1968’de ise beyin kanaması geçirdi ve komaya girdi. Beyin kanaması geçirdikten sonra başkanlığı bırakmak zorunda kaldı. Herkes kalan ömrünün çok kısa olacağını, ölümünün yakın olduğunu konuşuyordu. Fakat o dönem Portekiz’inin en güçlü adamının kolay kolay ölüme pes etmeye niyeti yoktu. Herkesi şok ederek birden iyileşti. 2 sene daha yaşadı ama çok sevdiği o başkanlık koltuğuna bir daha oturamadı. 1970’de ise hayatını kaybetti.

Salazar olmasa dahi Salazar rejimi bitmedi. Beyin kanaması geçirdikten sonra yerine geçen Marcelo Ceatono onun yıllarca yardımcılığını yapmıştı. Ceatono 4 yıl boyunca devlet başkanlığı yaptı ve Salazar’ın kurduğu “Yeni Devlet” sistemini korudu. Fakat halk artık sesini çıkarmaya başlamıştı. Tarihler 25 Nisan 1974’i gösterdiğinde ise Portekiz’i 41 yıldır meşgul eden dikta rejimi General Antonio de Spinola yönetimindeki ordu tarafından darbe ile yıkıldı. 25 Nisan günü radyoda çalan bir parça ile şifreli bir mesajlaşma yöntemiyle harekete geçen ordu darbe yaptı. Darbe zamanı sokağa çıkma yasağı ilan edilmesine rağmen halk “Yeni Devlet”ten o kadar sıkılmıştı ki, darbecilere destek için sokaklara döküldü. Darbeyi gerçekleştiren askerler ise binlerce kişinin olduğu Lizbon sokaklarına silahlarının namlularına, tankların önüne “karanfil” koyarak girdi.  Bu şiddet kullanmayacaklarının bir sembolüydü. Darbenin ardından Ceatono herşeyini bırakıp Brezilya’ya kaçtı.

Tam 41 yıl süren faşist ve halkın sosyal, ekonomik, kültürel ve siyasi hayatını kontrol altına alan “Yeni Devlet” rejiminin işte böyle karanfillerle yıkıldı. Bu devrim ile Batı Avrupa'nın en uzun süreli diktatör yönetimi olan Salazar’ın “Yeni Devlet” rejimi sona ermiştir. Bu darbeyle Avrupa'daki son diktatörlüklerden biri yıkılmıştır.

Günümüzde Portekiz'de 25 Nisan günü “Özgürlük Günü” olarak kutlanmaktadır.  

ertekin